Ooit maakten jullie nog grapjes over die uitgebluste stelletjes die zwijgend tegenover elkaar zaten, terwijl jullie niet met elkaar uitgesproken raakten. Aanvankelijk konden jullie niet van elkaar afblijven en nu is het alweer een maand geleden dat jullie voor het laatst seks hadden. En zelfs al maken jullie nooit ruzie (overigens ook niet handig), toch ontstaan er ergernissen. En die worden niet altijd opgelost en zo ontstaan er langzaamaan relatieproblemen.

Relatieproblemen zo ontstaan ze

Je hebt geleerd je emoties vooral niet te laten zien

Als kind leer je je emoties te onderdrukken. Ben je lekker uitgelaten, dan moet je vooral rustig doen. En als we dan ineens in een volwassen liefdesrelatie zitten, dan blijkt het plotseling problematisch als je moeilijk over je gevoelens praat. Of eigenlijk soms niet eens weet wat je voelt. In het boek van Brené Brown, de moed van imperfectie, beschrijft zij dat de werkelijke kracht van mensen zit in het vermogen om deze maskers te laten zakken. Het alternatief is, volgens haar, niet met afhangende schoudertjes te gaan zitten grienen, nee, eenvoudig voelen wat we voelen, zonder dat we onze primaire emoties verstoppen onder secundaire emoties. Klinkt simpel.

Je sluit je af

Jouw partner zegt iets dat je kwetst en je eerste, primaire emotie is verdriet, je voelt je afgewezen. Maar wij mensen hebben direct een oordeel over dat (bijzondere onaangename) afgewezen gevoel: je wordt bijvoorbeeld boos. Jouw mentale reactie op de afwijzing. Als jij jezelf verdedigt dan zit je in de harde emotie, je sluit je af en richt je op de ander. Vanuit oordelen, verdedigen of aanvallen is het niet mogelijk om relatieproblemen op een rustige manier uit te praten of te doen de-escaleren.

Je stelt je niet kwetsbaar op

Opvallend is dat we het behoorlijk ingewikkeld vinden om onze (primaire) gevoelens te laten zien juist aan de persoon die we het dichtst bij ons staat. Precies diegene bij wie we ons het veiligst zouden moeten voelen. In plaats daarvan zijn we voortdurend op onze hoede. Sterk zijn lijkt de beste optie, en dat betekent natuurlijk alles behalve je gevoelens laten zien! Dus je bent niet in verbinding met jezelf en vanzelfsprekend ook niet met de ander.

Zo kom je in verbinding met elkaar

Deze dynamiek is niet helpend en kan echt serieuze relatieproblemen tot gevolg hebben. De relatieproblemen ontstaan doordat je zo druk bent met verdedigen en aanvallen. Mijn overtuiging is dat je met elke partner in zo’n zelfde soort dynamiek terecht komt. En dat vind ik overigens tegelijk ook een troostrijke gedachte. Want dat betekent dus dat jij er zelf iets aan kan veranderen. Want jij bent onderdeel van het probleem, en dus (jeeeh!) ook van de oplossing!

Relatieproblemen los je op door uit te zoomen

We zijn geneigd te wijzen naar de ander. Wat doet hij allemaal verkeerd? De één reageert aanvallend, de ander defensief. Je wijst, beschuldigd, argumenteert, verdedigt. De focus ligt dan automatisch op de ander. En zelfs de terugtrekker, diegene die op eierschalen loopt en eigenlijk niet zo goed begrijpt waar al dat gedoe nu toch weer vandaan komt, is ermee geholpen om eens goed naar zichzelf te kijken. Het gaat er niet om wie gelijk heeft, wie de schuldige is. Maar om op een constructieve manier doorbreken van (eigenlijk hetzelfde) conflict dat steeds weer opnieuw ontstaat tussen jullie. En de sleutel bij relatieproblemen is niet inzoomen op de inhoud, maar uitzoomen en kijken naar het proces, de dynamiek. En deze herkennen.

Neem afstand en herken jullie patroon

Relatieproblemen kunnen lekker vrij woekeren als je inzoomt. Maar als je procesmatig gaat observeren, met wat afstand, en evalueren dan verklein je de overlevingskans van dit destructieve mechanisme. Je richt je camera niet naar buiten, maar naar binnen. En precies dit vinden we natuurlijk het engste wat er is. Hoe reageer jij eigenlijk? Wat haal jij allemaal uit de kast om je zin te krijgen, of je gelijk te krijgen? We zijn dan wel volwassenen, maar we reageren als verongelijkte peuters. Wees eens pijnlijk eerlijk naar jezelf (sowieso een uitstekend idee). Wat zijn de dingen waar jij je schuldig aan maakt?

Op welke momenten gedraag je je als een opstandige peuter?

Oké als je dit in beeld hebt, doorbreek je dat van binnenuit. Door eerlijk te kijken naar jouw eigen aandeel. Wat is het dat jij actief doet om energie uit de relatie te onttrekken? Oftewel wat doe jij to DRAIN the love out off the relationship? Russ Harris beschrijft in zijn boek ACT with love dat de sleutel naar een liefdevolle relatie ligt in de verbinding met jezelf en ook het eerlijk kijken naar jezelf, wat jij actief doet, precies dat gedrag dat niet erg helpend is. Dat het weinig oplevert om naar de ander te wijzen. Want dan zit je vast in het calimero-effect: ‘hij is fout en ik ben goed en dat is niet eerlijk.’ Als je het lastig vindt hier contact mee te maken, kun je beginnen door je eigen gedrag te observeren. Wanneer gedraag jij je als een peuter die zijn zin niet krijgt?

Kijk met een open geest en compassie naar jezelf

Ook al is mijn voorstel naar jezelf te kijken, het is niet de bedoeling jezelf te gaan straffen. Jij doet ook maar wat je denkt dat goed is, wat je jezelf hebt aangeleerd, door je ouders, omgeving of in eerdere relaties. En meestal is er niemand kritischer, negatiever dan jijzelf op jezelf. Dat helpt niet en brengt je zeker niet dichter bij de oplossing. Je hebt het vermogen hier op een compassievolle manier naar te kijken. Gebruik dat vermogen!

Wat kun je doen bij relatieproblemen?

1. Er is een discussie/ergernis tussen jou en je partner
2. Probeer te signaleren wat er gebeurt, intern, bij jou
3. Wat werd er gezegd? Wat voor een blik werd er gegeven?
4. Hoe interpreteerde jij dat?
5. Wat is je secundaire reactie?
6. Kun je hier op een compassievolle manier naar kijken? (Jij bent nu eenmaal zo geconditioneerd, dat is niet ineens weg omdat het niet werkt. Boos op jezelf worden helpt niet. Het is altijd een beter idee om compassie te hebben voor jezelf, ook al ben je nog zo onredelijk en vervelend geweest. Als dit je gemakkelijk af gaat, kijk dan ook naar de mate van compassie naar je partner? Hoe zit het daarmee? Ook altijd een uitstekend plan om compassievol te zijn voor de ander, hij is net als jij en doet ook maar wat hij geleerd heeft).
7. Nu is het belangrijk eerlijk te gaan kijken naar het primaire gevoel dat hieronder verstopt zit. Welk primair gevoel zou onder dat secundaire gevoel kunnen zitten?
8. Begin eerst bij jezelf: Kun je dit gevoel erkennen voor jezelf?
9. Kun je compassie hebben met jezelf en deze gevoelens? Vermoedelijk is er iets getriggerd wat te maken heeft met iets van vroeger, een oude pijn, een open wond. Terwijl het het lijkt over rondslingerende sokken te gaan, gaat het eigenlijk over iets veel groters.
10. Mag je voelen wat je voelt?
11. Als dit allemaal lukt, wauw! Ten eerste. Zou je dan ook tegen je partner kunnen zeggen wat jij voelt?
12. En nu je toch al begonnen bent, kunnen we wel een stapje verder gaan. Zou je dan ook kunnen zeggen tegen je partner wat jij nodig hebt?
13. En dit laatste hebben we natuurlijk ook al nooit geleerd: maar ben jij in staat aan te nemen wat je terug krijgt? Te ontvangen? De ander te geloven?

Wees je bewust wanneer je een rol speelt, een masker op zet

Dit is de weg terug naar verbinding. De ander hoeft niet te veranderen. En jij bent ook helemaal prima, precies zoals je bent. Het gaat om een andere manier van reageren op het probleem. Dus je hoeft geen masker op te zetten. Geen rol te spelen. Je hoeft je niet sterk en onkwetsbaar voor te doen, het maakt het voor de ander ook zo lastig om de dynamiek te doorbreken en een weg naar buiten te vinden.

Sterk zijn vanuit de kracht van jouw authentieke kwetsbaarheid

Nog even een voetnoot. Deze 13 stappen neem je natuurlijk niet in de eerste beste ruzie. Heb je relatieproblemen, dan is er werk aan de winkel en het gaat niet vanzelf over als je niet bereid bent verantwoordelijkheid te nemen voor jouw bijdrage in deze destructieve dynamiek. Misschien kun je vandaag beginnen de communicatie tussen jou en je partner observeren. Het enige dat je hoeft te doen is kijken. En achteraf kun je het evalueren en de stappen doornemen. We zijn mensen, op zoek naar liefde en verbinding. Probeer wat aardiger voor jezelf te zijn, en ook voor de ander, wij hebben geleerd om sterk te zijn! En dat is precies wat dit is: sterk zijn vanuit de kracht van jouw authentieke kwetsbaarheid. Dus dit kan je, dat weet ik zeker.