Omgaan met schuldgevoel, vooral als deze onterecht is

Hoe ga je nu om met schuldgevoelens? Vermijd je dingen die belangrijk voor je zijn? Luister je naar je schuldgevoelens en gebruik je die als raadgevers? Of voorkom je juist schuldgevoelens? Omgaan met schuldgevoel, hoe doe jij dat?

Heb jij er weleens last van: zo’n onterecht schuldgevoel?

Een onterecht schuldgevoel is een schuldgevoel als je eigenlijk helemaal niks fout hebt gedaan. En als je een beetje calvinistisch bent opgevoed (zoals bijna iedere Nederlander) dan heb je daar vast wel eens last van. Je bent geneigd verantwoordelijkheid naar je toe te trekken. Je verantwoordelijk te voelen voor zaken die niet per se jouw verantwoordelijkheid zijn.

Altijd schuldig voelen als je ontspant

Omgaan met schuldgevoel kan lastig zijn. Helemaal als het gaat om een onterecht schuldgevoel. Bijvoorbeeld wanneer je je altijd schuldig voelt als je voor jezelf zorgt. Of wanneer je ontspant, iets leuks gaat doen, als je je kinderen bij de oppas brengt, of uitslaapt. Dan overschaduwen die schuldgevoelens de lol die je kunt hebben tijdens een fijn etentje, tijd voor jezelf, of sociale contacten.

Maar hoe dan wel omgaan met schuldgevoel? Schuldgevoelens worden veroorzaakt door de gedachten die je hebt over een bepaalde kwestie. In relatie tot het moederschap bijvoorbeeld, heb ik een idee dat ik er altijd moet zijn voor mijn kinderen. En als ik lekker zonder mijn kinderen iets leuks ga doen, sterker nog, überhaupt iets zonder kinderen ga doen, dan voelt het (voor mij – en ik weet hoe belachelijk dit is) alsof ik mijn kinderen afwijs. Ik vind daar niks van, maar voel er wel iets bij.

Nare gevoelens gaan we uit de weg, proberen we te vermijden

Een schuldgevoel is onaangenaam. En we willen geen onaangename gevoelens ervaren, daar willen we zo snel mogelijk van af. Mogelijke strategieën hoe je kunt omgaan met schuldgevoel zijn er niet aan denken of de situatie te relativeren in je hoofd. Of situaties waarbij je dit soort gevoelens ervaart, gewoon uit de weg te gaan.

Mentale worstelingen los je niet op met je verstand

Misschien dat dit op korte termijn best wat opluchting kan geven. Maar op de lange termijn wellicht wat minder. Je gedachten laten zich niet erg succesvol controleren (relativeren), en als je er al de hele dag niet aan hebt gedacht, zou het goed kunnen zijn dat je in bed ligt en niet kan slapen, omdat de gedachten hebben zitten wachten op precies dat moment, wanneer jij ongewapend en onschuldig in bed ligt, klaar om te slapen.

Onderzoek heeft uitgewezen dat de verschillende controle en vermijding strategieën in het brein wellicht goed werken voor praktische problemen waar je een oplossing voor zoekt, maar minder goed voor psychologische vraagstukken, zoals die van het onterechte schuldgevoel. En waarschijnlijk heb je dat, tenminste op de lange termijn, ook zelf zo ervaren.

Hoe kun je omgaan met dat schuldgevoel?

Onterecht schuldgevoel overkomt je. Door hoe je opgevoed bent, door alle dingen die jij nu eenmaal van jezelf moet, voel je je schuldig. En daar kun je niet zo veel aan veranderen. Eigenlijk gaat alles wat belangrijk voor je is, wel gepaard met lastige gevoelens. Als je er niets aan kan veranderen, kun je maar beter zorgen dat je op lange termijn keuzes maakt die goed voor jou zijn.

Voelen, te ervaar en te accepteer

Wees bereid het onaangename schuldgevoel te ervaren. Ontken het niet. Relativeer het niet. Probeer het niet weg te denken en op die manier zal omgaan met schuldgevoel een stuk makkelijker gaan. Het is daar nu eenmaal en hoort misschien ook een beetje bij jou. Maar het leven mag (ook voor jou) best een beetje leuk zijn. En dat onterechte schuldgevoel is het gevolg van een gedachte die je hebt. En ook daar hebben we geen controle over.

Jouw onterechte schuldgevoel is in elk geval geen goede raadgever. Dus wil je iets doen wat goed voelt voor jou (op lange termijn), doe het dan gewoon, ook al voel je je schuldig. En stop met dingen vermijden, dat is zo zonde.

Leef!

Herken je dat overmatig schuldig voelen ten opzichte van je kinderen, lees dan ook mijn blog over verantwoordelijkheid. En als je geneigd bent om anderen een plezier te doen, ten koste van jezelf, lees dan mijn blog over pleasen.